Historia sportu w Hajnówce

Powstanie i działalność Ludowego  Zespołu Sportowego

Kiedy od Pana Jerzego Panasiuka otrzymałem skromny zeszyt będący kroniką działalności Ludowego Zespołu Sportowego w Hajnówce w 1950 r. nie spodziewałem się, że znajdę w nim   bardzo cenne informacje dla historyków sportu i ciekawe dla kibiców. Zawierają one m.in. regulamin LZS, protokóły z zebrań : założycielskiego, ogólnych członków  Koła i Zarządu, listę członków. Ukazują problemy, z jakimi borykano się pół wieku temu i jak młodzież potrafiła je rozwiązywać. W Kole LZS znalazła się grupa uczniów 16-17 letnich, uzupełniona 3 robotnikami, z których najstarszy miał 24 lata. Większość z uczniów  należała do ZMP, jeden robotnik był partyjny. Fundusze na działalność zdobywali ze składek i organizacji imprez. Kierownikami poszczególnych sekcji byli młodzi chłopcy, nie posiadający żadnego doświadczenia instruktorskiego, mający trudności z utrzymaniem dyscypliny wśród rówieśników. Przynależność do Koła dawała młodzieży możliwość uprawiania sportu, rywalizacji ze sportowcami  spoza Hajnówki, brania udziału w życiu społecznym.

Pierwszy LZS w Polsce powstał w 1946 r. we wsi Czarnowąsy w woj. opolskim. Do 1948 r. Zrzeszeniem LZS kierował Inspektorat Wychowania Fizycznego i Sportu przy Zarządzie Głównym Związku ,,Samopomoc Chłopska". Szybki rozwój LZS spowodował, że  w l. 1948-49, przy wszystkich szczeblach ZSCh powołano rady sportu wiejskiego, a od 1950 r. sprawami LZS zajmowały się społeczne komisje i aparat ZSCh. Znaczna część LZS aktywnie zajmowała się pracą kulturalno-oświatową. Zrzeszenie LZS przyjęło scentralizowaną strukturę organizacyjną. Na czele stała Rada Główna, następnie rady wojewódzkie, powiatowe i gminne, które działały do 1954 r.

Oto informacje zawarte w kronice, które obejmują jeden rok działalności.

Ludowy Zespół Sportowy  w Hajnówce powstał 16 lutego 1950 r. z inicjatywy Komitetu Kultury Fizycznej w Bielsku Podlaskim, Powiatowej Rady Sportu Wiejskiego i Związku Samopomocy Chłopskiej. Pierwsze zebranie założycielskie odbyło się 29 stycznia, podczas którego młodzież zapoznała się ze statutem i celami LZS.

Cele i zadania LZS (na podstawie Regulaminu LZS):

,,LZS prowadzi działalność w zakresie wychowania fizycznego i sportu, organizuje dla tego celu ludność wsi, popularyzuje wf i sport na terenie swej gromady i podnosi poziom społeczny i kulturalny swych członków, w myśl wytycznych programowych Głównej Rady Sportu Wiejskiego.

Celem zrealizowania tych zadań LZS:

• organizuje sekcje sportowe, niezbędne do zdobycia Odznaki Sprawności Fizycznej (OSFiz), sekcję strzelecką, szermierczą oraz inne w zależności od zainteresowań, warunków terenowych i technicznych,

• organizuje ćwiczenia, rozgrywki, zawody, mistrzostwa i święta sportowe,

• propaguje i bierze udział w masowych akcjach wf i sportu jak: biegi, marsze, zdobywanie OSFiz, pokazy, parady itp.,

• propaguje kulturę fizyczną i sport za pomocą prasy, radia, odczytów, pogadanek itp.

• bierze udział w akcjach kulturalno-oświatowych w myśl wytycznych programowych Działu Kulturalno-Oświatowego ZSCh."

 Podczas zebrania wybrano władze LZS Hajnówka:

• przewodniczący - Jerzy Panasiuk,

• wiceprzewodniczący d/s kulturalno-oświatowych - Włodzimierz Prywałow,

• wiceprzewodniczący d/s szkoleniowo-organizacyjnych - Eugeniusz Wołczyk,

• sekretarz - Jerzy Matysiak,

• skarbnik-Włodzimierz Filipczuk,

• gospodarz-Mieczysław Wenisławski.

Uchwalono wysokość składek miesięcznych - 10 zł, jednorazowe wpisowe wyniosło 30 zł.

Przyjęto również nazwę LZS ,,Ryś".

Na pierwszym zebraniu było obecnych 18 osób.

Dzięki staraniom Przewodniczącego uzyskano niezbędny sprzęt, wkrótce zaczęła działalność pierwsza sekcja piłki nożnej a później piłki siatkowej.

Zebrania członków LZS odbywały się 26 dnia każdego miesiąca, a zebrania zarządu 2 razy w miesiącu. Podczas takich zebrań postanowiono powołać do życia następne sekcje: lekkoatletyczną, pływacką i kolarską oraz wydawać gazetkę ścienną.

Piłkarze zaczęli rozgrywać pierwsze mecze. W dniu 1 maja 1950 r. LZS Hajnówka wysłał do Bielska Podlaskiego 24-osobową ekipę sportową celem wzięcia udziału w manifestacji pierwszomajowej. Po jej zakończeniu hajnowscy piłkarze rozegrali mecz  z drużyną LZS Studziwody wygrywając 5:0. Tak korzystny wynik był zasługą dobrze broniącego bramkarza. Wkrótce drużyna rozegrała następny mecz z LZS  Witowo wygrywając zdecydowanie 13:0.W zespole występowali następujący zawodnicy: Piotr Odziejewicz (bramkarz), Mieczysław Wenisławski, Jerzy Rybakow, J. Ostrowski, Jan Arkuszewski, Czesław Góralewski, Jerzy Matysiak, Jerzy Panasiuk, Henryk Gryglicki, Jan Adamski, Henryk Gryglas.

18 czerwca odbyła się w Białymstoku wojewódzkie zawody LZS, na które pojechali również zawodnicy z Hajnówki. Wskutek braku dyscypliny u kilku zawodników, po powrocie na zebraniu w dniu 20.06.1950 r. udzielono nagany Jerzemu Matysiakowi i Piotrowi Odziejewiczowi za niegodne zachowanie i używanie alkoholu. Przez okres jednego tygodnia zawodnicy byli pozbawieni praw członkowskich i prawa noszenia barw LZS. Za lekceważenie swojej pracy usunięto z szeregów LZS Włodzimierza Prywałowa. Wybrano kronikarzy LZS: Marię Wiśniewską i Kazimierę Dużyńską. Do redagowania gazetki ściennej skierowano Ryszarda Łosia, Bolesława Kulikowskiego, Dominika Pietraszkę, Helenę Sadowską i Alicję Traczówną. Podczas zebrania krytycznie oceniono pracę poszczególnych sekcji. Sekcje: siatkówki, kolarska, bokserska i strzelecka wcale nie pracowały zarówno z winy instruktorów, jak i braku sprzętu. Sekcja piłki nożnej chociaż pracuje, to nie widać rezultatów a niszczy tylko sprzęt. Lekkoatleci również prawie nie trenowali.

Na zebraniu w dniu 28 czerwca gospodarz klubu narzekał na złe traktowanie przez członków klubu, którzy samowolnie brali sprzęt i niszczyli go grając z osobami nie będącymi członkami LZS. Zawodnicy narzekali na niemożliwość przeprowadzania treningów z powodu zajmowania boiska (w lesie)  przez inne kluby hajnowskie. W związku z upływem terminu nagany w działalności LZS znów mogli uczestniczyć J. Matysiak i P. Odziejewicz. Poddali się obaj samokrytyce i przyznali, że kara była słuszna. Wybrano Anatola Łobasiuka na nowego wiceprzewodniczącego d/s organizacyjno-szkoleniowych, Komisję Rewizyjną (Józef Syrowoj, Kazimiera Dużyńska, Lukrecja Wiśniewska), Sąd Koleżeński ( Jerzy Panasiuk, Anatol  Łobasiuk, Ryszard  Łoś, Alicja Tracz, Alicja Szpakowicz).

Podczas zebrania ogólnego w dniu 19 lipca zebrani przyjęli rezolucję o wezwaniu do współzawodnictwa LZS Studziwody. Prezes Panasiuk zwrócił uwagę na złą dyscyplinę i brak rygoru i zagroził podaniem się do dymisji. Zebrani członkowie przyrzekli poprawę i lepszą współpracę.

Dzień 7 września był przełomowym w działalności LZS. Podczas zebrania ogólnego rozwiązano poprzedni zarząd w związku z niespełnianiem swych statutowych obowiązków i wybrano nowy w składzie:

• przewodniczący - Jan Arkuszewski,

• wiceprzewodniczący d/s kulturalno-oświatowych - Jan Adamski,

• wiceprzewodniczący d/s organizacyjno-szkoleniowych - Mieczysław Mielnicki,

• gospodarz - Jerzy Rybakowicz,

• skarbnik - Bogdan Marszałek,

• sekretarz - Paweł Śliwko.

15 września przeprowadzono zebranie ogólne, podczas którego  Jerzy Panasiuk omówił wyjazd na Dożynki Centralne w Lublinie. Ustalono terminy treningów sekcji :

• lekkoatletycznej (kier. Jerzy Panasiuk)-poniedziałki, czwartki i soboty o 15,30,

• piłki nożnej (kier. Jerzy Panasiuk) - poniedziałki i soboty o 17,30,

• piłki ręcznej (kier. Czesław Góralewski)-wtorki (17,30) i soboty (16,00).

Prezes Jan Arkuszewski poinformował o zaproszeniu na zawody do Bielska Podlaskiego w dn. 24 września.

,,Sztandar Młodych" nr 140 z 12 .10.1950 r. informował:

Drużyna  LZS w 1950 r po zawodach w Bielsku Podlaskim, stoją od lewej: Mariański, Góralewski, Arkuszewski, Gryglicki, Rybakowicz, Gryglas, w środku siedzą: Syrowoj, Tkaczyk, Panasiuk, E. Poniecki, na podłodze  siedzą: Wenisławski, Mielnicki, Marszałek.

Na zebraniu zarządu LZS w dniu 23.10.1950 r. ustalono zapotrzebowanie sprzętu na następny rok.

1. Piłka nożna nr 4 (popularna)-cena 3.000 zł.Nr katalogu branżowego 104.

2. Buty piłkarskie (11 par po 9.500 zł.) Nr katalogu branżowego 125.

3. Spodenki piłkarskie płócienne (10 szt. po 400 zł). Nr kat. br. 906.

4. Spodenki piłkarskie watowane (1 szt. po 500 zł). Nr kat. br. 907.

5. Koszulki piłkarskie trykotowe w kilku kolorach (10 szt. po 1.200 zł). Nr kat. br. 940.

6. Pończochy piłkarskie (11 par po 500 zł).Nr kat. br. 979.

7. Nagolenniki bramkarskie (1 para). Nr kat. br. 159.Nakostniki elastyczne (10 par po 1.000 zł). Nr kat. br. 1007.

Wg stanu na dzień 20.10.1950 r. LZS Hajnówka liczył 37 członków:

1. Panasiuk Jerzy (ur. 1933 r.), pracownik umysłowy, ZMP,

2. Matysiak Jerzy (1933) , uczeń, ZMP,

3. Moroz Jerzy (1933), uczeń, ZMP,

4. Kulikowski Bolesław (1933), uczeń, ZMP,

5. Sawicki Władysław (1930), robotnik,

6. Adamski Jan (1933), uczeń, ZMP,

7. Gryglicki Henryk (1932), uczeń,

8. Góralewski Czesław (1933), uczeń,

9. Arkuszewski Jan (1932), uczeń, ZMP,

10. Łobasiuk Anatol (1933), uczeń, ZMP,

11. Wenisławski Mieczysław (1933), uczeń, ZMP,

12. Pietraszko Dominik (1926), robotnik, PZPR,

13. Ostrowski Jan (1933), uczeń,

14. Mariański Ryszard (1933), uczeń, ZMP,

15. Rybakowicz Jerzy (1932), uczeń, ZMP,

16. Odziejewicz Michał (1929), uczeń, ZMP,

17. Odziejewicz Piotr (1931), uczeń, ZMP,

18. Grześkiewicz Czesław  (1932), uczeń,

19. Grześkiewicz Wacław (1932), uczeń, ZMP,

20. Syrowoj Józef (1933), uczeń, ZMP,

21. Sokołowski Mikołaj (1935), uczeń,

22. Łoś Ryszard (1932), robotnik, ZMP,

23. Suchocki Antoni (1933), uczeń, ZMP,

24. Dzieciątkowski Stefan (1934), uczeń,

25. Bujnowski Władysław (1933), uczeń, ZMP,

26. Śliwko Paweł (1935), uczeń, ZMP,

27. Marszałek Bogdan (1934), uczeń,

28. Dużyńska Kazimiera (1934), uczennica, ZMP,

29. Wiśniewska (Karpik-Panasiuk) Maria (1934), uczennica, ZMP,

30. Sadowska Helena (1934), uczennica, ZMP,

31. Bakinowska A. (1934), uczennica, ZMP,

32. Gryglas Henryk (1933), uczeń,

33. Kierebiński Wacław (1932), uczeń,

34. Zakroczymski Roman  (1933), uczeń, ZMP,

35. Córkanow Władysław (1933), uczeń,

36. Mielnicki Mieczysław  (1934), uczeń, ZMP,

37. Sapieżko Władysław (1934), uczeń, ZMP.

Tym zapisem zakończono kronikę Ludowego Zespołu Sportowego „Ryś” w Hajnówce lecz LZS działał dalej. Najbardziej uzdolnieni piłkarze zasilili w przyszłości sekcje piłki nożnej Kolejarza, Unii   a później Puszczy. W 1954 r. w Hajnówce zorganizowano Radę Powiatową LZS przy Komendzie Powiatowej „Służba Polsce” . Jej szefem był Dominik Pietraszko, pierwszym sportowym instruktorem – Jerzy  Orzechowski (Kuty). Głównym kierunkiem działania LZS był rozwój kultury fizycznej i sportu w ośrodkach wiejskich. Powstawały więc koła LZS zajmujące się nie tylko piłką nożną ale również siatkówką, kolarstwem, strzelectwem wnosząc duże ożywienie i zainteresowanie sportem.  Od 1955 r. Rada Powiatowa LZS podlegała Radzie Wojewódzkiej. Kierownikiem Rady    Powiatowej w Hajnówce został Włodzimierz Sawicki, a jego następcą od 1959r. był Witalis Nowik.

Witalis Nowik

Wielką zasługą Witalisa Nowika było utworzenie sekcji siatkówki i kolarstwa. W 1963 r. przyjęła ona pod swoje skrzydła męską drużynę siatkówki, którą  nazwano LZS Kolorowi. Po sukcesach w rozgrywkach ligi okręgowej zespół wystąpił w sezonie 1966/67 w rozgrywkach ligi międzywojewódzkiej.

Siatkarze przed meczem

 Ze względu na brak wymiarowej sali Kolorowi rozgrywali mecze poza Hajnówką, co w dużej mierze przyczyniło się do spadku z ligi i w efekcie do zaprzestania udziału       w rozgrywkach wojewódzkich. W latach 1968 – 71 w lidze międzywojewódzkiej występował również zespół kobiet LZS Kolorowi oparty na absolwentkach liceów hajnowskich i wychowankach Mikołaja Wróblewskiego z LO 10. W 1969 roku powstała sekcja kolarska istniejąca do 1985 r., w której trenerami kolejno  byli:Paweł Ostapczuk, Anatol Boruta i Mieczysław Ludwiczak., a trenerem koordynatorem z ramienia Rady Wojewódzkiej LZS był Jerzy Kłoszewski. Największe  sukcesy w skali ogólnopolskiej odnosili  bracia Jerzy i Andrzej Kuczko (na zdjęciu po lewej stronie).

Młodzi kolarze LZS

W 1971 r. sekcja Kolarska znalazła się pod patronatem PZGS „Samopomoc Chłopska”, przyjmując nazwę LZS Spółdzielca. 20.03.1977 r. założono w Hajnówce Ludowy Klub Kolarski Spółdzielca , który swoim zasięgiem miał objąć kolarzy LZS-owskich z całego województwa, choć faktycznie skupiał tylko kolarzy hajnowskich. Prezesem klubu był Jan Chilimoniuk. Po przejściu W. Nowika do  OSir-u w LZS Hajnówka sprawami sportu zajmowali się:  M. Łukaszuk, G. Borowik, J. Kostecki, M. Ławrynowicz. LZS Hajnówka zaprzestał działalności w 1991 r. Dopiero od 2000 r. dzięki staraniom Andrzeja Skiepki LZS znów działa (społecznie). Prezesem jest Jerzy Sirak. Duże sukcesy odnoszą Koła w terenie. Drużyna piłkarska LZS Narewka występowała z powodzeniem w IV lidze piłkarskiej, do czego przyczynił się  Andrzej Skiepko - wicemistrz Europy w piłce halowej w 1986 r. z drużyną AZS-ART Olsztyn. W ubiegłym roku wskutek kłopotów finansowych z drużyny odeszło kilku czołowych zawodników, co było przyczyną spadku do ligi okręgowej. W Białowieży działa Towarzystwo Sportowe „Żubr”, które w 2000 r. wygrało Mistrzostwa Województwa LZS w siatkówce drużyn niezrzeszonych. Siatkarze kilkakrotnie wystąpili w Mistrzostwach Polski drużyn amatorskich. W Białowieży wielką karierę pod okiem Wojciecha Gutowskiego  rozpoczynał średniodystansowiec Radosław Świć i kontynuował w białostockim LZS Podlasie pod kierunkiem Romana Chylińskiego. Jednak ciężka kontuzja uniemożliwiła reprezentantowi Polski wyjazd na Igrzyska Olimpijskie. Najlepsi lekkoatleci szkół hajnowskich również reprezentowali LZS Podlasie – Sadokierski, Michałowski, Lubowicka, Czurak, Czabaj, bracia Szelestowie, Rola, odnosząc sukcesy  w Mistrzostwach Polski i na szczeblu wojewódzkim.

W rozegranych w Narewce 5.08.2001 r. Wojewódzkich Igrzyskach LZS drużynowo wygrał powiat hajnowski, a zwycięskie drużyny piłki nożnej (LZS Narewka) i siatkówki plażowej  z Hajnówki (P.Antoniuk, D.Gręziak i E.Iwaniuk) reprezentowały Podlasie w Ogólnopolskich Igrzyskach LZS w Spale.  Zwycięstwo w przenoszeniu partnera odnieśli bracia Krasnopolscy z Narewki. Na drugim miejscu upasowali się  M. Antoniuk w skoku w dal z miejsca i A. Skiepko w konkursie VIP-ów. Siatkarze z Hajnówki wzmocnieni M.Antoniukiem zajęli  6. miejsce. W roku 2002 podczas drużynowych Mistrzostw Europy juniorów Tomasz Sadokierski wygrał skok w dal wynikiem 7,45. W 2003 r. Marlena Lubowicka niespodziewanie zwyciężyła w Mistrzostwach Polski juniorów w rzucie oszczepem 42,97 i reprezentowała polskie barwy w meczu międzypaństwowym juniorów.

 
Najlepsi lekkoatleci LZS Ziemi Hajnowskiej: Marlena Lubowicka, Radosław Świć, Tomasz Sadokierski

RP

Ilustracje pochodzą z "Kroniki LZS Ryś Hajnówka"