7 kwietnia w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Hajnówce zebrani słuchacze zapoznali się z tragiczną historią rodu, związanego z obroną polskości Ziemi Hajnowskiej i Puszczy Białowieskiej podczas wybuchu Powstania Listopadowego. Tomasz Samojlik śladów bohaterów poszukiwał w archiwach krajowych jak również we Francji, w której niektórzy z nich zakończyli swoje życie i zostali pochowani. Ich nazwiska pojawiają się w różnych dokumentach zarówno polskich, rosyjskich jak i francuskich, do dziś jednak nie udało się odnaleźć ich grobów.

Tomasz Samojlik poszukiwał śladów bohaterskiej rodziny w archiwach polskich, francuskich i rosyjskich

   Historię walki narodowowyzwoleńczej rozpoczął senior rodu Jakub Szretter, którego trzeci rozbiór Polski zastał jako strażnika straży hajnowskiej, pracującego w Puszczy Białowieskiej. Był on absolwentem szkoły w Białymstoku. Jako bardzo młody człowiek wziął udział w Insurekcji Kościuszkowskiej i był aktywnym uczestnikiem Powstania Kościuszkowskiego. W 1812 roku Jakub Szretter wszczął razem z podległymi sobie służbami leśnymi walkę z Moskalami, w odwecie której spalono jego siedzibę w Świetliczyskach.
   Miał 4 córki i 8 synów, z których część można odnaleźć na kartach historii. Pięciu najstarszych synów od najmłodszych lat uczestniczyło w różnych formach walki z zaborcą. W przebraniach chłopów agitowali miejscową ludność do buntu. Aktywnie uczestniczący w walkach synowie Antoni, Piotr, Jan i Józef po upadku powstania poszukiwani byli listami gończymi. 11- letni wówczas Paweł został za karę wywieziony na Sybir, a pozostała część rodziny pozostawiona bez środków do życia najprawdopodobniej szybko wyginęła. Rekompensatą za bohaterską walkę było nadanie orderu Virtuti Militari trzem braciom, którzy wspólnie z generałem Dębińskim wkroczyli do Warszawy. Rodzinny dom w Świetliczyskach został w 1831 roku spalony przez Rosjan na oczach Jakuba Szrettera.
    Nieliczne dowody świadczą o tym, iż kilku z braci emigrowało do Francji, gdzie do końca życia żyli w ubóstwie. Zajmowali się tam między innymi działalnością charytatywną polegającą na udzielaniu pomocy polskim powstańcom na obczyźnie. Do dziś zachowała się teczka ze szkicami i publikacjami Piotra Szrettera, który działał we Francji jako literat a nawet kompozytor.
    Wykład Tomasza Samojika uatrakcyjniło wysłuchanie dwóch utworów muzycznych Piotra Szrettera, które wykonały w stacji Polskiej Akademii Nauk w Paryżu, profesjonalne polskie muzyczki studiujące we Francji.
    Oprócz nielicznych śladów w dokumentacji archiwalnej Francji, Polski i Rosji nikt osób noszących takie nazwisko nie pamięta dziejów rodziny Szretterów. Pamięć o nich wyginęła bezpowrotnie.

 JZ

Urząd Miasta Hajnówka  17-200 Hajnówka ul. Zina 1
tel. 0 prefix 85 6822180, 6826444