Włodzimierz Poskrobko na łamach Gazety Hajnowskiej przedstawia:
 Układ komunikacyjny na Ziemi Hajnowskiej

       Trasy te przecinały się przy ówczesnej osadzie straży leśnej o nazwie Hajnówka. W pierwszej kolejności została wybudowana w latach 1894 – 1896 jednotorowa kolej żelazna z Bielska Podlaskiego przez Hajnówkę do Białowieży, po kilku latach wybudowano utwardzoną tłuczniem drogę z Bielska Podlaskiego przez Hajnówkę i Białowieżę do Prużan. W latach 1905 – 1906 wybudowano dwutorową kolej z Siedlec do Lidy, co sprawiło, że Hajnówka stała się węzłową stacją kolejową; ten układ komunikacyjny w ogólnych zarysach przetrwał do dziś.
     Do czasu budowy wymienionych tras komunikacyjnych sąsiadujące wsie połączone były drogami polnymi, dostosowanymi do przebycia konnym zaprzęgiem; jedyna uformowana droga, obsadzona wierzbami i posiadająca na poboczach rowy do odprowadzania wody, zwana Gościńcem Królewskim prowadziła z Bielska Podlaskiego do Hajnówki przez wsie: Widowo, Czyże, Nowoberezowo, obok wsi Dolne. W Hajnówce trasa Gościńca wiodła dzisiejszą ulicą Księdza Dziewiatowskiego i Stefana Batorego do przystanku drogowego, znajdującego się w miejscu domu handlowego „Plus”. Na przystanku znajdował się drewniany dworek, gdzie podróżujący do Białowieży mogli posilić się i wypocząć. Dalsza droga wiodła przez Puszczę, nieopodal kaplicy w uroczysku Krynoczka, przez Budy, Teremiski i Pogorzelce. Czas przejazdu zaprzęgiem konnym z Bielska do Białowieży trwał około 5 – 6 godzin.

Gościniec Królewski

     Zamysł budowy kolei i utwardzonej drogi z Bielska Podlaskiego do Białowieży powziął ówczesny car Rosji, Aleksander III w 1888 roku po uchwaleniu przez Dumę (rosyjski parlament) aktu przekazania Puszczy Białowieskiej na własność panującym carom Rosji. Aleksander III postanowił urządzić na terenie Puszczy gospodarstwo łowieckie z siedzibą w Białowieży. Plany przewidywały wybudowanie w Białowieży pałacu myśliwskiego w stylu szkockim, niezbędnych zabudowań administracyjno – gospodarczych, oraz cerkwi i poczty. W celu szybszego i wygodnego dotarcia do Białowieży przyszłych uczestników polowań niezbędne było wybudowanie linii kolejowej z najbliższej stacji, czyli Bielska Podlaskiego oraz solidnej, utwardzonej drogi prowadzącej nową, krótszą trasą przez Hołody.
     Budowa linii kolejowej w tamtych czasach była wyjątkowo pracochłonna, gdyż podstawowe prace ziemne wykonywano ręcznie przy pomocy łopat. Siłę roboczą przy formowaniu nasypów stanowili okoliczni chłopi, natomiast układaniem podkładów i torów zajmowały się wyspecjalizowane brygady. Prace wykonywano jednocześnie na kilku odcinkach wyznaczonej trasy. Przemieszczanie ziemi na nasypy kolejowe odbywało się przy użyciu konnych wozów; za przewiezienie ziemi na określoną odległość jednokonnym wozem chłop otrzymywał natychmiastową zapłatę w wysokości trzech kopiejek, wozem dwukonnym pięć kopiejek – bez podpisywania listy płacy i potrącania podatku. Podkłady kolejowe wykonywano piłowaniem ręcznym, tzw. „traczowaniem” z drzew wyciętych w Puszczy Białowieskiej. Używano wyłącznie drewna sosnowego lub dębowego, a przed ułożeniem podkłady smołowano.

Sposób traczowania kłód

Mosty przez rzeczki i strumyki budowały brygady fachowców z żelazobetonowych belek, bowiem cement był już znanym, lecz rzadko stosowanym materiałem budowlanym.
    Na planowanej stacji kolejowej Hajnówka wybudowano drewniany dworzec,* usytuowany na terenie dzisiejszego parku kolejowego.** Dworzec ten został spalony przez wojska rosyjskie podczas I wojny światowej.

(Ciąg dalszy w następnym numerze GH)

Opracował Włodzimierz Poskrobko

* znajduje się tam podwyższenie terenu wskazujące na obecność budynku

** obecnie własność gminy miejskiej

Urząd Miasta Hajnówka  17-200 Hajnówka ul. Zina 1
tel. 0 prefix 85 6822180, 6826444