„Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat” – pomoc ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką w województwie białostockim.

Wystawę pod takim tytułem, można oglądać w Hajnowskim Domu Kultury.
Zgromadzone fotografie i dokumenty, pochodzą z Instytutu Pamięci Narodowej, Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, archiwum archidiecezji w Białymstoku, Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie, Muzeum Historycznego w Białymstoku, Muzeum w Tykocinie, Żydowskiego Instytutu Historycznego, osób prywatnych, odznaczonych medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

- Dokumentów na temat Żydów zamieszkujących na terenie Hajnówki, należy szukać w Żydowskim Instytucie Historycznym. O ile wiem, kilka osób się przechowało poza Hajnówką – mówi Ewa Rogalewska, autorka wystawy, kierownik referatu wystaw, wydawnictw i edukacji historycznej. – Żydzi z mniejszych miast i wsi naszych okolic, byli zgromadzeni w getcie białostockim. Liczyło ono około 50-60 tys. ludzi. Tobiasz Cytron, historyk żydowski, oblicza, że w Białymstoku, w 1945 r., osób ocalałych, które wróciły z obozów koncentracyjnych lub wyszły z ukrycia, było zaledwie od 800 do tysiąca.

Ewa Rogalewska

Ci, którzy ocaleli, założyli w Białymstoku wojewódzką Żydowską Komisję Historyczną. Zadaniem komisji było zbieranie relacji dotyczących zagłady miasteczek żydowskich oraz sposobu ocalenia poszczególny ludzi. Tak zaczęła się dokumentacja losów żydowskich z czasów wojennych. Potem utworzono Żydowski Instytut Historyczny, który istnieje w Warszawie.

Na początku lat 50-tych XX wieku, w Jerozolimie powołano Instytut Yad Vashem, który bada świadectwa i losy społeczności żydowskiej w Europie, w latach II wojny światowej. – Yad Vashem upamiętnia osoby, które niosły pomoc Żydom, nadając im, od roku 1963, tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” i medal – tłumaczy Ewa Rogalewska. - Dwa lata temu, w Białymstoku, odbyło się wręczenie dwóch medali. Jeden, otrzymał pan, którego rodzina, pod Grodnem, uratowała chłopca żydowskiego. Drugi - przyznano rodzinie z Brańska.
Przygotowany kolejny medal dla osób z Podlasia i prawdopodobnie w tym roku, taka uroczystość znowu się odbędzie w Białymstoku.
1 stycznia 2003 r., liczba osób z krajów europejskich, uhonorowanych tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” wyniosła 19.706 osób. Wśród nich, największą grupę stanowią obywatele Polski. Jest ich aż 5.733, czyli prawie 1/3. Biorąc pod uwagę, że tylko na terenie Polski, za pomoc Żydom groziła kara śmierci, jest to tym większy honor dla Polaków. Wiele osób, które pomagały Żydom, ofiarnie ratowało życie swoich sąsiadów, nie zostało uhonorowanych tym tytułem, nie otrzymało medalu i nigdy nie otrzyma, bo nie ma już świadków i nikt nie jest w stanie potwierdzić.

Krystyna Kościewicz

Urząd Miasta Hajnówka  17-200 Hajnówka ul. Zina 1
tel. 0 prefix 85 6822180, 6826444